Η 1η κυτταρική θεραπεία και η πρώτη γονιδιακή θεραπεία με την έγκριση της ΕΈ.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, βάσει εμπεριστατωμένων εκτιμήσεων της Επιτροπής για Φαρμακευτικά Προϊόντα Ανθρώπινης Χρήσης και σε διασύνδεση με την Επιτροπή Προηγμένων Θεραπειών έχει εισηγηθεί την έγκριση δύο θεραπειών που βασίζονται σε βλαστικά (αρχέγονα ή στελεχιαία) κύτταρα.
Α. Έγκριση του Holoclar για Κυτταρική Θεραπεία της ασθένειας LSCD (πρώτη έγκριση κυτταρικής θεραπείας με βλαστικά (αρχέγονα ή στελεχιαία) κύτταρα).
Η έγκριση αφορά τη θεραπευτική χρήση του προϊόντος Holoclar, μετά από αίτηση της εταιρείας Chiesi Farmaceutici S.p.A. Το δραστικό συστατικό του Holoclar είναι βλαστικά κύτταρα ανεπτυγμένα σε ex-vivo καλλιέργεια αυτόλογων ανθρώπινων επιθηλιακών κυττάρων κερατοειδούς χιτώνα, χωρίς γενετική τροποποίηση. Πρόκειται για μία καινοτόμο θεραπεία σε περιπτώσεις ασθενών με εγκαύματα στον οφθαλμό από φυσικά ή χημικά αίτια που μπορεί να προκαλέσουν ήπια έως σοβαρή τύφλωση από καταστροφή των limbal stem cells, που είναι τα αρχέγονα κύτταρα, τα υπεύθυνα για την ανανέωση των κυττάρων του κερατοειδούς και βρίσκονται στο σκληροκερατοειδικό όριο. Συνολικά, οι καταστάσεις αυτές αναφέρονται ως LSCD (limbal stem cell deficiencies). Οι σχετικές ανατομικές δομές και η θέση των LSCs φαίνεται στο Σχήμα 1. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο, φωτοευαισθησία, οίδημα, δακρύρροια και έντονη νεοαγγειογένεση με ουλές του κερατινοειδούς που τελικά οδηγούν σε απώλεια της διαφάνειας και σημαντική μείωση της οπτικής οξύτητας
Σχήμα 1: διατομή του οφθαλμού απο τον ιστότοπο http://www.drneos.gr/el/content/45-sight-mechanism
Το Holoclar είναι ένας «ζών» ιστός, προερχόμενος από μικρής έκτασης βιοψία (1-2 mm2) σε περιοχή του σκληροκερατοειδικού όριου που δεν έχει υποστεί βλάβη. Η βιοψία υποβάλλεται σε κυτταρική καλλιέργεια στο εργαστήριο προκειμένου να αναπτυχθεί ο επιθυμητός αριθμός υγιών βλαστικών κυττάρων του Holoclar. Στη συνέχεια μεταφυτεύεται στον κερατοειδή του ιδίου ασθενούς, μετά από απομάκρυνση του προσβεβλημένου επιθηλίου. Υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη, 3,3 στους 100.000 ανθρώπους πάσχουν από LSCD. Η εισήγηση για έγκριση της θεραπείας διαμορφώθηκε το Δεκέμβριο του 2014 και οι σχετικες επιτροπές της ΕΕ έλαβαν την απόφαση για τη διακίνηση του Holoclar από τους Εθνικούς Οργανισμούς Φαρμακων στις χώρες της ΕΕ.
Περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο:
http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/002450/human_med_001844.jsp&mid=WC0b01ac058001d124
B. Εισήγηση για έγκριση του Stimvelis για Γονιδιακή Θεραπεία της ασθένειας ADA-SCID (πρώτη σχετική εισήγηση για γονιδιακή θεραπεία)
Πρόκειται για την έκδοση θετικής εισήγησης για την έγκριση του προϊόντος Strimvelis με αίτηση της εταιρείας GlaxoSmithKline (GSK) που ανακοινώθηκε στις 09/04/16.Το φάρμακο αυτό προορίζεται για την θεραπεία της ασθένειας Βαρειάς Συνδυασμένης Ανοσοανεπάρκειας λόγω έλλειψης του ενζύμου Απαμινάση της Αδενοσίνης (ADA-SCID) χωρίς HLA συμβατούς δότες αιμοποιητικών κυττάρων. Το φάρμακο Strimvelis, γνωστό με τον κωδικό αριθμό GSK2696273, είναι προγονικά αιμοποιητικά κύτταρα του ασθενούς τα οποία έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση ώστε να παράγουν το ένζυμο ADA (απαμινάση της αδενοσίνης). Τα αυτόλογα κύτταρα μεταφέρονται στον ίδιο ασθενή με σκοπό να διορθωθεί το γενετικό έλειμα υπεύθυνο για τη νόσο.
Η ασθένεια ADA-SCID είναι μια σπάνια διαταραχή που οφείλεται σε μετάλλαξη του γονιδίου ADA και κληρονομείται ως υπολειμματικός χαρακτήρας από τους δύο γονείς. Η σύνθεση του απαραίτητου αυτού ενζύμου απαιτείται για την παραγωγή των λεμφοκυττάρων και παιδιά που γεννιούνται με την ασθένεια αυτή δεν μπορούν να αναπτύξουν ύγιές ανοσοποιητικό σύστημα, απειλούνται δε από συχνές και θανάσιμες λοιμώξεις, με αποτέλεσμα να μην επιβιώνουν μετά το πρώτο έτος της ηλικίας τους. Η ασθένεια στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι απαντάται σε περίπου 15 παιδιά κάθε χρόνο.
Η γονιδιακή θεραπεία της ασθένειας ADA-SCID αρχικά αναπτύχθηκε στην Ιταλία από το Ospedale San Raffaele (OSR) και το Ίδρυμα Telethon, μέσω του Telethon Institute for Gene Therapy (SR-TIGET) και με τη στρατηγική συμμετοχή των εταιρειών GlaxoSmithKline και MolMed S.p.A. Οι εταιρείες συνέβαλαν στις διαδικασίες βελτιστοποίησης, τυποποίησης και χαρακτηρισμού της παραγωγικής διαδικασίας έτσι ώστε, το προϊόν το οποίο ήταν μέχρι προ τινός κατάλληλο για κλινικές δοκιμές να καταδειχθεί ότι είναι πλέον κατάλληλο για κυκλοφορία και ως φάρμακο.
Το Strimvelis είναι τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα του ασθενούς που φέρουν ένα φυσιολογικό αντίγραφο του γονιδίου ADA το οποίο μεταφέρθηκε με ένα ιϊκό φορέα, σε μια διαδικασία που λέγεται μεταγωγή. Τα κύτταρα που έχουν ενσωματώσει το φυσιολογικό γονίδιο επαναφέρονται στον ασθενή με ενδοφλέβια έγχυση, εποικίζουν το μυελό και λειτουργούν θεραπευτικά. Το Strimvelis χρησιμοποιείται άπαξ και δε φέρει τον κίνδυνο GvHD ως αυτόλογο μόσχευμα. Στις τελευταίες Κλινικές δοκιμές του Strimvelis σε παιδιά με ADA-SCID καταγράφηκε 100% επιβίωση.
Περισσότερες πληροφορίες στο
http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/003854/human_med_001985.jsp&mid=WC0b01ac058001d124