Αγαπητά Μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Γονιδιακής Θεραπείας και Αναγεννητικής Ιατρικής,
Με βαθύτατη θλίψη σας ενημερώνουμε για την τεράστια απώλεια του εμβληματικού ανθρώπου και κορυφαίου παγκοσμίως ερευνητή Καθηγητή Γεωργίου Σταματογιαννόπουλου, με ανεκτίμητο μέγεθος προσφοράς στο πεδίο της Μοριακής Ιατρικής, στην επιστήμη γενικότερα, αλλά και στην κοινωνία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο και όλα τα μέλη της Ε.Ε.Γ.Θ.Α.Ι. εκφράζουν την οδύνη τους για την απώλεια της μεγάλης αυτής προσωπικότητας, ο οποίος υπήρξε από τα ιδρυτικά Μέλη της Εταιρείας μας και στοργικός καθοδηγητής στα πρώτα βήματά της.
Το έργο του είναι τόσο μεγάλο, ποσοτικά και ιδιαίτερα ποιοτικά, και δεν μπορεί να αποτιμηθεί στο συνοπτικό αυτό αφιέρωμα, φορτισμένο μάλιστα με πολλή συγκίνηση, αλλά είναι μια πολύ συνοπτική σταχυολόγηση των κυριωτέρων επιτευγμάτων του επιστημονικού έργου ενός θρύλου, όπως πολύ εύστοχα έχει χαρακτηριστεί ο Καθηγητής Σταματογιαννοπουλος από πολλούς επιφανείς βιοϊατρικούς επιστήμονες της εποχής μας.
Το επιστημονικό έργο του Καθηγητή Σταματογιαννόπουλου άρχισε αμέσως μετά την αποφοίτησή του απo την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1958, με την παράλληλη ιστορική πλέον συνδεσή του με την Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία εδέσποζε η μεγάλη μορφή του Φαίδωνα Φέσσα, Διευθυντού του Τμήματος Αιματολογίας. Τα δύο αυτά λαμπρά μυαλά, οδήγησαν την Ελληνική επιστήμη σε διεθνή αναγνώριση, και συνέβαλαν καθοριστικά στην μοριακή προσπέλαση των κληρονομικών αιμοποιητικών διαταραχών, που αποτελεί και τον Πρώτο απο τους τέσσερεις σταθμούς της σταδιοδρομίας του. Ειδικότερα, οι μελέτες αυτές οδήγησαν στην ανακάλυψη, περιγραφή και χαρακτηρισμό των πρώτων μορφών ελλειμάτων του συμπλέγματος των β-γονιδίων της σφαιρίνης και συνεισέφεραν στη διαλεύκανση της γενετικής των επί μέρους συνδρόμων, πολύ πρίν την έλευση της μοριακής γενετικής και του ανασυνδυασμένου DNA.
Ο Δεύτερος θεματικός κύκλος του ερευνητικού έργου του Καθηγητή Σταματογιαννόπουλου, παραμένει -όπως αναμένει κανείς από επιστήμονες που διερευνούν σε βάθος και μακροπρόθεσμα σημαντικά βιολογικά και ιατρικά
ερωτήματα- η διαλεύκανση των μηχανισμών των διαφόρων τύπων αιμοσφαιρινοπαθειών. Στον κύκλο αυτό, ο οποίος συμπίπτει με την μεταβατική περίοδο μετακίνησής του το 1964 στο University of Washington στο Seattle των Ηνωμένων Πολιτειών, κοντά στον μεγάλο γενετιστή Καθηγητή Αrno Motulsky, γίνεται συστηματικός χαρακτηρισμός πολλών νέων παθολογικών αιμοσφαιρινών, με την ανακάλυψη νέων μορφών μεταλλαγμένων αιμοσφαιρινών που οδηγούν σε αιμοποιητικές διαταραχές (δηλ. είτε αναιμία, είτε πολυερυθραιμία, είτε κυάνωση) και ακολουθούν συστηματικές βιοχημικές μελέτες για την διαλεύκανση των παθογενετικών μηχανισμών τους. Οι μηχανισμοί αυτοί οι οποίοι παραμένουν σε ισχύ και σήμερα, αποτελούν υποδείγματα μελέτης της σχέσης δομής και λειτουργίας ενός σημαντικού βιολογικού μορίου όπως της αιμοσφαιρίνης.
Ο Τρίτος θεματικός κύκλος έχει τα στοιχεία της πλήρους ωριμότητος του έργου του και είναι εκείνο που τον καταξίωσε απόλυτα στο πάνθεον της διεθνούς κοινότητος. Το έργο αυτό υπήρξε θεμελιώδες και προσέφερε την βαθύτερη κατανόηση των μηχανισμών ενεργοποίησης των εμβρυϊκών γονιδίων της αιμοσφαιρίνης του ανθρώπου στο ενήλικο στάδιο, με την ανάπτυξη πρωτοποριακών κυτταρικών μοντέλων και μοντέλων πειραματοζώων, όπου απέδειξε –έχοντας δίπλα του την ανεκτίμητη και ουσιαστική συνεισφορά της συζύγου του και εξαίρετης επιστήμονος Θάλειας Παπαγιαννοπούλου, την ύπαρξη αναπτυξιακού ωρολογίου στο χρωμόσωμα 11 με τη χρήση κυτταρικών υβριδίων, για την έναρξη των μηχανισμών της μεταστροφής της αιμοσφαιρίνης από το εμβρυϊκό στο ενήλικο πρόγραμμα. Τα δεδομένα αυτά οδήγησαν σε πρωτοποριακές φαρμακοκινητικές μελέτες επανενεργοποίησης των εμβρυϊκών γ-γονιδίων σε μοντέλα πιθήκων, με τη χρήση νέων φαρμάκων και συνέβαλε στην ανάλυση του μηχανισμού δράσης τους για την αξιοποίησή για θεραπευτικούς σκοπούς, η οποία εφαρμόζεται σήμερα.
Ο Τέταρτος θεματικός κύκλος, ο οποίος συνεχίστηκε μέχρι και τις τελευταίες στιγμές του, επεκτάθηκε σε ένα σημαντικό βήμα που αφορά την βελτίωση της ποιότητας της ζωής και την ορθολογιστική προσέγγιση της οριστικής διόρθωσης της βλάβης της νόσου με μοριακούς ή γενικώτερα γενετικούς χειρισμούς, δηλ. την υιοθέτηση και την εφαρμογή της γονιδιακής θεραπείας.
Ο εκλιπών είχε και την πρωτοβουλία αλλά και το όραμα και προσέφερε καθοριστική συμβολή παγκοσμίως στην ανάπτυξη στρατηγικών γονιδιακής θεραπείας, αλλά και στη διαμόρφωση του πεδίου της γονιδιακής θεραπείας. Η συμβολή του υλοποιήθηκε με τις εκτεταμένες μελέτες και την ανάπτυξη στρατηγικών για την εντόπιση των παραμέτρων που οδηγούν στη βελτίωση της ασφαλούς γονιδιακής μεταφοράς και έκφρασης σε αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα, με τη χρήση ρετροϊών και άλλων φορέων γονιδιακής θεραπείας και με την ορθή ανάπτυξη εξ αρχής της επιστημονικής υποδομής του πεδίου της γονιδιακής θεραπείας με την ίδρυση της Aμερικανικής Eταιρείας Γονιδιακής Θεραπείας –όπου υπήρξε και ο πρώτος Πρόεδρος της, και, αποδεικνύοντας την συνεχή του αγάπη για την πατρίδα- την παράλληλη υποστήριξη και συμβολή στη δημιουργία αντίστοιχης κλινικής υποδομής αριστείας και στον Ελληνικό χώρο, στο Γενικό Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου, στη Θεσσαλονίκη, για την μελλοντική εφαρμογή της γονιδιακής θεραπείας στην Ελλάδα.
Σε μία περίοδο που δοκιμάζονται σοβαρά παραδοσιακές αξίες της χώρας όπως η τιμιότητα, η εργατικότητα, η εκτίμηση στην μάθηση και ο πατριωτισμός, θέλουμε εμείς που είχαμε την μοναδική τύχη να μαθητεύσουμε κοντά του, να τονίσουμε πόσο ο σημαντικός αυτός επιστήμονας και θαυμάσιος άνθρωπος καθοδηγήθηκε στην ζωή του από αυτές ακριβώς τις αξίες -την αγάπη της οικογένειας και την ακούραστη προσπάθεια να συμβάλλει στην επιστήμη, την χώρα και την νεολαία, δίνοντας παράδειγμα σε όλους μας και ιδίως σε νέους επιστήμονες, που τόσο έχει βοηθήσει.
Οι μαθητές του, το ΔΣ και όλα τα έλη της Εταιρείας μας, αποχαιρετούν με ευγνωμοσύνη και σεβασμό ένα από τους σπουδαιότερους βιοϊατρικούς επιστήμονες, έναν εργάτη της επιστήμης,αλλά και για όλα αυτά που μας προσέφερε και μας αφήνει σαν παρακαταθήκη.
Η Εταιρεία μας, προγραμματίζει να τιμήσει τον Γ. Σταματογιαννόπουλο με σειρά εκδηλώσεων, για τις οποίες θα ενημερωθείτε σύντομα.
Εκφράζουμε τα βαθύτατα συλλυπητήρια μας στην σύζυγό του Θάλεια και στα παιδιά του Γιάννη και Αλέξη και στις οικογένειές τους.
Ο Πρόεδρος και τα Μέλη του ΔΣ της ΕΕΓΘΑΙ