Το Εργαστήριο Φυσιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Πατρών με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Σταύρο Ταραβήρα δημοσίευσε στο περιοδικό EMBO Molecular Medicine νέα εργασία σε σχέση με την υδροκεφαλία, δίνοντας νέες ελπίδες για τη θεραπεία της υδροκεφαλίας.
Η υδροκεφαλία είναι μια συχνή νευρολογική πάθηση, που χαρακτηρίζεται από την υπερβολική κυκλοφορία και συσσώρευση εγκεφαλονωτιαίου υγρού στις εγκεφαλικές κοιλίες, κατάσταση που οδηγεί σε αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης. Η συνήθεις θεραπείες της πάθησης περιλαμβάνουν κυρίως τη νευροχειρουργική εκτροπή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, η οποία έχει υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και αποτυχίας, υπογραμμίζοντας την αναγκαιότητα για την ανακάλυψη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Η παθοφυσιολογία της υδροκεφαλίας είναι εξαιρετικά πολυπαραγοντική, αλλά αυτό που έχει δειχθεί μέχρι στιγμής είναι ότι η εξασθενημένη λειτουργία των επενδυματικών κυττάρων του εγκεφάλου παίζει θεμελιώδη ρόλο στον υδροκεφαλία. Τα επενδυματικά κύτταρα επενδύουν τις κοιλίες του εγκεφάλου και μέσω κινούμενων κροσσών της επιφάνειάς τους διευκολύνουν την κίνηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Η καταστροφή, δε, αυτών αποτελεί ίδιον παθολογικό χαρακτηριστικό της υδροκεφαλίας.
Η βασική στρατηγική είναι ο επαναπρογραμματισμός των φλοιικών αστροκυττάρων αλλά και ο προγραμματισμός των εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων με σκοπό την αναγέννηση των επενδυματικών κυττάρων και με την προοπτική τη βελτίωση της διεύρυνσης του εγκεφάλου αλλά και τη βελτίωση της επηρεασμένης νευρογένεσης. Γι’ αυτό τον σκοπό, και στα πλαίσια αυτής της έρευνας, το Εργαστήριο έδειξε ότι τα γονίδια GemC1 και το McIdas, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία των επενδυματικών κυττάρων κατά την ανάπτυξη του εμβρύου, αποτελούν βασικούς ρυθμιστές του προσδιορισμού της μοίρας των πολλαπλών επενδυματικών κυττάρων, και προκαλούν άμεσο κυτταρικό επαναπρογραμματισμό προς τον επενδυματικό τύπο κυττάρων. Συγκεκριμένα, δείχθηκε ότι η εκτοπική έκφραση των GemC1 και McIdas επαναπρογραμματίζει in vitro τα φλοιικά αστροκύτταρα και προγραμματίζει τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα ποντικού σε επενδυματικά κύτταρα, τα οποία ήταν λειτουργικά με πολλαπλούς κροσσούς. Για το McIdas δείχθηκε ότι είναι αρκετό για να δημιουργήσει λειτουργική δραστηριότητα στα επαναπρογραμματισμένα αστροκύτταρα. Επιπλέον, η έκφραση του McIdas προάγει την αναγέννηση των επενδυματικών κυττάρων σε δύο διαφορετικά μεταγεννητικά μοντέλα ποντικών υδροκεφαλίας: την δευτερογενή υδροκεφαλία προκαλούμενη από ενδοκρανιακή αιμορραγία και μια γενετική μορφή υδροκεφαλίας και βελτιώνει την κυτταρική αρχιτεκτονική του νευρογεννητικού θώκου. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας είναι ενθαρρυντικά και η αποκατάσταση του επενδύματος σε ζωικά μοντέλα που μιμούνται την υδροκεφαλία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για μελλοντικές αναγεννητικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Για την καινοτόμο έρευνα που διενεργείται σε αυτό το Εργαστήριο και για την προοπτική μίας καινούργιας κυτταρικής θεραπείας για την ασθένεια της υδροκεφαλίας, ο καθηγητής Ταραβήρας το 2021 απέσπασε τη σημαντική διεθνή διάκριση «Innovator Award Grant 2020» η οποία απονεμήθηκε από την Ένωση για την Υδροκεφαλία (Hydrocephalus Association) των ΗΠΑ, και, μάλιστα, για πρώτη φορά σε Έλληνα επιστήμονα.
